Tekerlek

flickr'den

TEKERLEK
Tarihin Gücü ve Terörü (cumhuriyet bilim)

ABD’de standart ray açıklığı ölçüsü 4 ayak, 8,5 inçtir.(yaklaşık 142,79 cm) Bu son derece garip bir açıklıktır. Niçin böyle bir açıklık kullanılmıştır? Çünkü İngiltere’de demiryolları böyle yapılıyordu.ABD’de de ilk demiryollarını yapanlar İngiltere’den gelmiş kişilerdi. Peki İngilizler rayları niçin böyle yapıyorlardı? Çünkü ilk demiryollarını yapan kişiler demiryollarından önce yapılan tramvayları yapan kişilerdi ve bu ray açıklığını kullanıyorlardı. Peki, onlar niçin bu açıklığı kullanıyorlardı? Çünkü tramvay vagonlarını yapanlar, at arabası yapanların ölçüt ve aletlerini kullanıyorlardı. At arabası yapanlar bu tekerlek açıklığını kullanıyorlardı. Pekala at arabaları niçin bu garip tekerlek açıklığını kullanıyordu? Çünkü herhangi bir başka açıklık kullansalardı, İngiltere’nin bazı uzun mesafe yollarındaki tekerlek yuvalarının bu açıklıkta olması nedeniyle arabaların tekerlekleri kırılırdı. Peki bu yuvalı yolları kim yapmıştı? Roma İmparatorluğu, İngiltere dahil Avrupa’daki ilk uzun mesafe yollarını yapmıştı. Bu yollar o zamandan beri kullanımda kalmışlardı. Peki, tekerlek yuvaları?
Yollardaki ilk tekerlek yuvalarını Roma savaş arabalarının tekerlekleri açmıştı. Kendi tekerleklerinin zedelenmesini istemeyen herkes de at arabası yaparken Roma standartlarına uymuştu. ABD’nin resmi ray açıklığı olan 4 ayak 8,5 inçlik ölçü, Roma savaş arabalarının tekerlek açıklığından gelir. Roma’nın tercih ettiği tekerlek açıklığının nedeni de iki savaş atının kalçalarının genişliğinde olmak zorunda olmasıdır.
Şimdi ilginç bir ilişki daha: Uzay mekiği fırlatma rampasındayken ana yakıt tankının iki yanında iki güçlendirme roketi görülür. Bunlara katı roket güçlendiricileri (soliç roket boosters-SRB) denir. SRB’ler Thiokol tarafından Utah eyaletindeki fabrikalarında yapılmaktadır. Bunları yapan mühendisler SRB’leri biraz daha geniş yapmak istiyorlardı. Ancak SRB’ler fabrikadan atış mahalline trenle taşınmak zorundalar. Tren hattı bir tünelden geçiyor. Tünel de ray açıklığından, yani iki at kalçasının genişliğinden biraz daha geniş, dolayısıyla SRB’ler tünele sığmak zorundalar.
Dolayısıyla dünyanın şu andaki en gelişmiş nakliye aracı olan Uzay Mekiği’ nin dizaynı 2500 yıl önce yapılan ve at kalçalarının genişliğine göre planlanan savaş arabalarının ölçüsüne uymak zorunda!